Yelliköy'den Mektup 2

 

 6.2.16 0 Suat Zobu Yazı

 

 

              

 

Sevgili arkadaşım, 

Yelliköyden gittiğinden beri hiç haber alamaz olduk gayli. İbdilki yazdığım mektuba da cevap vermedin. İnsan iki cızım olsun bir şeyler yazar hayırsız. Ya da çocuklara yazdırır. Ben de habire kerç ediyom ister istemez.

 

 

Bıldır bu vahıtlarda Şe’re giden birinden duyduydum. Bek irahatimişsiniz. "Suları muları evin içinde akıyo" dediydi. İyi de evin içinde akan su her tarafı batırmıyo mu? Ortalık rutubetlenip sası sası gokmuyo mu? Abdesane bile evin içinde dediler. Doğrumu allasen..? Yiril yiril gohar valla. Evin içine girilmez gohudan.

Ekmeği ney de bakkaldan alıyormuşsunuz. Zahmetinden gurtulursunuz emme ona paramı yeter. Benim de canım çekiyor şe'er ekmaani ara sıra. Bazen "bi şe'er ekmaa olsa da yufka ekmaan içine dürüp yisek" diyom hani.

Bizim bura çok zahmetli anam. Ekmek et, asbap yu, bulaşık yıka, mala maşamata bak. Bağda bahçede çalış. Çalış babam çalış...

Hele piriç soyha, hele piriç soyha... Ekmesi bi dert, biçmesi bi dert, yaz gış gendini gebert. Devamlı suyun, balçığın içindesin.

Piriç de neyin nesi dersin şindi. Bizim burda piriç ekmeye başladılar bir de. Neymiş, parası iyiyimiş. Parası batsın.

Bi şirket var, Tosyalı Boynarinin diyorlar. Onlar epeyce para harcadılar. Gocaman gocaman ganallar açtılar. Irmağın üstüne gocaman bi bent, bi de köprü yaptılar. Irmağın suyunu çevirdiler bu yana. Akıyo ganallardan devamlı. Böyük ganal, güccük ganal, ayak ganalı diyorlar. Böyük ganal Gaynarcanın altından geçiyor. Öte geçede de Ambarcı'da, Çeltek'te, oralarda da yapmışlar. Bizim aşşağıdaÇukurköy de bile var.

Garnarcanın altından Irmağan kıyısına kadar olan kısımda her eve 7,5 dönüm yer dağıttılar. Hazine arazisiymiş. 30-40 metre genişlikte, Irmağa kadar uzanan 6-7 yüz metre uzunluğunda ince uzun bir arazi işte. Araziyi boydan boya 40 metreye 40 metre gibi göllere bölüyorsun. Aynı maşalama yapar gibi. Kenarlarındaki yükseltilere “kaş” diyorlar. Böyle göllere bölmezsen arazi düz gibi gözükse de düz değilmiş meğer. Ahıp gidiyo su. Suyun göllenmesi, göllenip ısınması gerekirmiş ki piriç bu suda yetişsin.

İşte böyle, boydan boya göl göl yapacaksın. Bir sürü göl. Her gölün alt yanından diğerine akan bi ayağı var. Her gün kontrol edeceksin ki gaşı yıhıpta göldeki su boşalmasın. Pirici ekmeden önce göllere suyu dolduracaksın, Suylan’dan keşenciyi getittirip kömüşlerle keşen yaptıracaksın. Keşen de ne dersen kömüşlerin arkasına tapanı bağlıyorlar, dön babam dön. Suyunan toprağı karıştırıp mırık haline getiriyorlar yani. Bu arada gabuklu çeltik tohomunu tehliz torbalara ıslayıp 5-6 gün çillendireceksin, çok durdurursan gızar, az durdurursan çillenmez. Çok çillenirse de bu sefer çilleri gırılır cılk olur. Ayarını iyi bileceksin. Ondan sonra göllere ekeceksin balçığın içine. Ekin gibi bi sefer ektin orda bitmiyor ki. Ekine gurban oluyum. Devamlı suyun içinde olacak bu zıkkım. Göl susuz kalmamalı. Böyük ganaldan su akacak gölün başından, ayak ganalına gadar piricin dibinden akacak, gölekli duracak hep.

İlacı var, gübresi var, hele hele darısı. Amanin bi darı oluyo, bi darı oluyo, pirici hiç şeneltmiyo.

 

Tek tek darıyı alacaksın. O namussuzu da kökünden sökmezsen 10-15 gün içinde geri eski haline geliyor. Darıyı yolmak da ayrı bi marifet. Suyun içinde kökünü bulacaksın, parmaklarını kökün altından aralarına daldıracaksın, çekip çıkaracaksın köküyle birlikte. Bazıları adamın kolunu koparıyor valla.  Yalınayak ağşamaca suyun içindesin. Çıkardığın darıları kaşın üstüne atacaksın. Kaşlara uzaksan ortada toplayıp ara sıra kenara taşıyacaksın. Eğil kalk, eğil kalk adamın beli bıhını kalmıyor. Çocuklarla beraber ölüp geberiyok darı yolacağız diye. Çocuklar sıhılıyo anam. Gurt yok, guş yok. Oğlan darının kökünü top gibi yapıp yapıp gıza atıyo ara sıra. Gızın beline, poposuna küütt.  Zavallı birden neye uğradığını şaşırıp “Anam öldüm” diye feryat ediyo. Zarıl zarıl ağlıyo bazan. Biz gızıyoz mızıyoz ama ne yapacaksın sıkılıyorlar işte. Birbirine takışmadan duramıyorlar.

İki üç sefer alıyorsun darıyı.

Sarı sarı kelleyi çıharıp da aşağıya doğru saldımı da bek gözel oluyo anam piriç soyhada.

Ekimin sonlarına doğru anca geliyor biçim zamanı.

Orakla biçiyoruz. Bazen ırgat tutuyoruz. Dorukseki'den, Çayköy'den,Örenseki'den, Pancarlık'tan geliyorlar.

Biçilen piriçleri deste deste yapıp bağlıyorsun, Adına “koçek” diyorlar. Bu köçekleri yüklenip omuzunda taa böyük kanalın başına kadar taşıyorsun. Onun da harmanı oluyor ekin harmanı gibi Gaynarca'da. Yığın yapıyorsun. Yığında durdukça da içten içe kızıyor, küfleniyor, çürümeye yüz tutuyor. Habire aktaracaksın.

Sonra patuz diyorlar bi makine var. Sıran gelince patuza vuruyorsun. Öyle bir günde iki günde de gelmiyor ki sıra. Bekle Allah bekle. 
Koçek çekerken de, patuza vururken de bu piricin kılçığı, tozu adamı mahvediyor. Arpanın tozu falan halt etmiş yanında. Havalar da o zamanlar öyle soğuk oluyor ki, çoğu sabah kırağı düşüyor üstüne.

Daha patuza vururken nerden haber alıyorlarsa şirketin adamları hemen damlıyo. Çıkan CEÇ'in her tarafına möhür vuruyorlar. Bi tane “Möhür Ali” diye biri var, gavur mu gavur dürzü. Yangından mal kaçırıyor ellağam. Onun gözünde bizler hırsızız sanki. Çıkanın yarısını alıyorlar şirket hakkı olarak. Möhürü bozarsan cezası varmış. Bütün sene boyunca sen çamurun çaylağın içinde debelen, onlar gelsin yarısını alsın götürsün. Dikilip kala kalıyorsun, adamın öyle bir zoruna gidiyor ki…

Bitti mi?

Bitmedi. Kalan pirici gurutacaksın. O mevsimde de gurumuyor ki, habire yağmur yağıyor. Guruyunca motura yükleyip Tosya’ya götürüyorlar. Köyde satarsan daha ucuza gidiyor. Tosya’da çeltik fabrikaları varmış. Orada kabuğundan ayırttırıp öyle satıyorlar. Yüzde 50-60-70 verim veriyormuş. Taneler ne kadar dolgun olursa yüzdesi de o kadar yüksek işte. Mostrası orada çıkıyor. 10-15 gün Tosya’da sıra bekleyip, işini halledip geliyorsun köye. 
Sonuçta eline geçen 3 kuruş. Allah bereket versin gene de ne yapacaksın...

Amanin lafı çok uzattım. Bu kadar yeter. Başka zaman da başka şeyler anlatırım. Bizim derdimiz anlat anlat bitmez kardeş.

Şindilik başka diyeceğem yok. Baki selamlar.

Acele cevap beklerim.

 

Seni candan seven arkadaşın.

 

(Suat Zobu)

 

 KÖYÜMÜZDE KULLANILAN AMA MAALESEF UNUTULMAYA YÜZ TUTMUŞ BAZI KELİMELER. 
BU ve DİĞER YAZILAR İÇİN DE SÖZLÜK

A

 

A’lenmek: Eğlenmek, durmak, dalga geçmek, oyalanmak

Abariy: Hayret nidası

Abdesane: Tuvalet

Abdestlik: Banyo yapılan yer

Aboo: Hayret nidası

Ağa: Baba,

Ağca: Beyaz,

Ağnanmak: Yuvarlanmak, at, eşek gibi hayvanların yuvarlanması,

Aha: İşte,

Ahacık: İşte burda

Alaçık: Ağaç dallarıyla iskeleti kurulmuş ve çul kilimle örtülü çadır. (ALACIK)

Alma: Elma

AMBAR: Hububat deposu,

Anadut: Buğday ve benzeri ekin destesini remorka veya başka bir araca yüklemede kulanılan üç kollu harman aleti. tarım aracı,

Annacı: Karşısı

Annacıma gel: Karşıma gel

Aş: Yemek

Aşamınan: Akşamleyin

Avu: Zehir

Ayakyolu: Tuvalet

 

B

 

Badal: merdiven basamağı

Bahraç / Bakraç: Bakırdan küçük kova

Baldırcan: Patlıcan

Bamiye: Bamya

Bardak: Çam ağacından oyulmuş 7-8 litrelik su kabı, seneğin küçüğü. "Eski çamlar bardak oldu" deyimi buradan gelmektedir. Şimdi ise bardak su bardağı-çay bardağı olarak algılanmaktadır. Su içmek için kullanılan bu günkü bardak yerine "TAS" kullanılmaktaydı,

Batman : Yaklaşık 20 Litrelik sıvı ölçü birimi,

Bazlama : Sacda pişirilen yuvarlak ekmek

Bekit: Kapat, ört

Belermek: Gözleri büyüterek öfkeyle bakmak,

BILDIR : Geçen sene,

Bıza' : Buzağı

Bi hapaz: Bir avuç

Bi dıhım : Bir lokma

Bibi : Uzaktan kadın akraba,

Bicimcik: Azıcık, az olan şey

Biçki : testere türü

Biley taşı : kesici araçları iyeleyen alet

BİZ : Delik delmeye yarayan alet,

Bostan : Kavun, karpuz tarlası

Boyunduruk : çift süren hayvanları birlikte yürüten ağaç çember

Boz : 1- sürülmemiş toprak, 2- Renksiz, gri renkte olan, Bomboz: Rengi atmış, Bomboz olmuş: Hastalıktan rengi iyice sararmış.

BÖRÜ : Zehirli bir örümcek türü,

Bucaklık: Evde kap kacak konulan yer,

Bugelek (g sağı n): Büyük baş hayvanları rahatsız eden, kanını emen, kolay kolay bırakıp gitmeyen, uçan bir böcek.

Bulamaç: Undan yapılan cıvık yiyecek

BUNDAN KEYLİ : Bundan sonra,

Buymak: Çok üşümek,

Büngüldemek: Suyun yerden fokurdaması,

Bürgü: Yemeni,

 

C

 

Cahal : Cahil, tam yetişmemiş, delikanlı

Camış : manda

Canavar: Kurt

Candarma: Jandarma

Ceyran : elektrik

Cıbır: Parasız, pulsuz

CILGA : Patika-keçi yolu,

Cıncık: Camdan yapılmış eşya,

Cırcır : Fermuar

Cızlavat : lastik ayakkabı

Cimciklemek : Çimdik atmak, çimdiklemek

Cirpeden: Hızlıca, birdenbire

Cof cof : Süs

Cuvara: Sigara

Cüce : civciv

Cücük: Civciv

 

Ç

 

Ça'al: Küçük taşlardan oluşan yığın.

ÇALHAMA : 1- Caminin yanındaki çeşme,

ÇALHAMA : 2- Yoğurtla ayran arası kıvamdaki yoğurt,

Çandı : Evin, ambarın köşesi

Çapıt : Bez Parçası

Çarkıt: Bozuk - külüstür,

ÇEBİŞ : 1 Yaşındaki erkek keçi,

Çemkirmek : 1 . Birine karşı gelmek, sert cevap vermek. 2 . halk ağzında Köpek kesik kesik havlamak.

Çıngı: Kıvılcım,

Çiğit : Çekirdek

Çilermek: Su sızması,

Çinilemek: Çınlamak,

ÇOR : Hastalık,

Çöğdürmek : küçük abdest yapmak (Özellikle çocuklarda)

Çöğmek: Yana yatmak,

Çökelik: Evde yapılan bir peynir türü,

Çömelmek: Dizlerinin üstüne çökmek

Çömütmek: Çömelmek,

Çördük : Armutun küçüğü

Çörtleğen / Çörten: Pınarlarda ve çatılarda su akan yer,

 

D

 

Dam kürümek : ahırı süpürmek

Dam: Ahır,

Darı : mısır tanesi

Deze: Teyze

Dıldıbız : Fakir

Dibek : Ağaçtan yapılmış havan, sohu

Dinelmek : Ayakta durmak Dirgen : harmanda sapları yayan çatallı araç

Dolama : parmağın iltihaplanıp şişmesi

Dölek: Düzlük,

Döş : göğüs

DÖVEN : Düven,

Duluk: Avurt

Duncukmak : Nefessiz kalmak, somurtmak,

Dürzü : (aslen bir mezheptir) aşağılamak için kullanılır

DÜVE : 1 Yaşındaki dişi inek yavrusu,

Düven : Harmanda traktör, at veya öküzle çekilen, ekinleri ezip saman yapmaya yarayan, aralıklarla kesici taşlar monte edilmiş kızak

 

E

 

Eci : Kız kardeş, bacı, abla,

Ecicik : Azıcık, bir tutam Ekti: Yiyecek konusunda yüzsüzlük yapan

Ellağam : Herhalde, galiba

Ellik: Ekin biçerken el parmaklarına takılan ağaç parmaklıklar.

Emişik: Bir memeden emen kardeş olmayan yavrular.

Emme : Ama

Emmi: Amca

Empirme: Kadın elbise kumaşı.

Enek : Misket, bilye

Enik: Kedi ,köpek yavrusu

Enteri: Zıbın , elbise

Erişmek : (meyvalar için) olgunlaşmak

Erze: Kapıyı kapalı tutmaya yarayan demir

EVLEK : Ekin ekerken ayrılan bölüm,

Evmek : acele etmek

Evrağaç/evirgeç: Ekmek çevirmeye yarayan uzun yassı tandır değneği,

Eyy: Efendim

 

F

 

Fağrimek : Yaşlanmak, ihtiyarlamak

Felfecir okumak : gözlerin fıldır fıldır dönmesi

Ferik : Piliç

Fırıldak: Oyuncak, kendisine güvenilmeyen, sahtekar

FİRİK : Kızarıp olgunlaşmaya başlayan buğday başaklarının ateşte kavrularak yenmesi,

Fişne: Vişne

 

G

 

Gabak : Kabak, kel

Galbır: Elekten büyük olan eleme aracı.

Gamaşmak : mayhoşluk

Gamyon : Kamyon

Ganara:  Yemekten başka bir şey düşünmeyen işe yaramaz kimse, luzumsuz işlerle uğraşan

Garipsemek: Özlemek,

Gaste : Gazete

Gavillemek: Kararlaştırmak,

Gavurga: Patlamamış mısır, buğday kavurması

Gayillenmek: Kabul etmek,

Gayli : Artık

Gedik: Dişleri dökülmüş olan,

Gerneşmek: Gerinmek,

Gı : Erkeğin kadına seslenişi

Gıbraşma: Kıpırdama, hareket etme

Gıdık : Çene altı

Gıran giresice: İlenç (hastalık bulun inşallah)

Gıran: Toplu ölümlere sebep olan hastalık.

Gidişmek : kaşınmak

GOBEL : Erkek çocuğu,

Gocuk : kış giysisi

Godek / Gudük: Kısa

Göğ böğrülce : taze fasulye

Göğermek : yeşermek

Göğsemek : Hayvanların çiftleşmeye hazır olması

Gök: Yerine göre mavi-yeşil,

Göynek: Gömlek biçimli gecelik,

Göynümek : olgunlaşmayı da öte geçmek

Guguk : kuş türü

Gunnamak: Eşeğin, köpeğin doğurması,

Gurk: Yavru için yumurtaya basan ya da yeni civcivleri olan tavuk.

Guvermek: Yeşermek,

Güğüm: Bakırdan yapılan büyük su kabı, helke

Günnük : Yevmiye

 

H

 

HABE : Heybe,

Hağ: Sırtta taşınan büyük sepet,

Hamut: Çift süren öküzün boynuna takılır,

HARAL : Büyük kıl çuval,

Hayat : avlu

Hazetmek / Hazitmek : Beğenmek, hoşlanmak

Heçlemek: Bozmak, atılacak hale getirmek, berbat etmek

Hedik : haşlanmış buğday

Hela: Tuvalet

HELKE : Su kabı,

Hergele: İşsiz sapsız, yaramaz insanlar için söylenen söz.

Heyka : hikaye

Hırka: Eskiden kadınların giydiği folklorik bir giysi.

Hızar : ağaç biçen biçki

Hinkirmek: Sümkürmek,

Holluk : fol

Horanta : çoluk-çocuk

Hörüklemek: Bir şeyi ağzına kadar doldurmak,

Huysukma:Tedirgin olma, çekinme, huylanma

Hürü: Huri

 

I

 

Irakı: Rakı

Iramazan: Ramazan

Irbık: İbrik

Irza: Rıza

Isıcak: Sıcak

Islağaç : Yufka ekmek pişirirken çevirmeye yarayan yassı tahta

Islama : ekmek ıslama

Işgın: Fidanın sürgün kısmı - filiz,

 

İ

 

İBRİK : Abdest almaya yarayan su kabı,

İdare: Gazyağı ve fitil kullanılarak kullanılan camsız aydınlatma aracı.

İkileme : tarlayı ikinci kez sürme

İleğen : Leğen

İlistir: Delikli süzme kabı
İliye: Öyle değil mi

İrbam : İbrahim

İRİLİK : Samanın irisinin konulduğu yer,

İt dirseği : göz kenarında çıkan bir kabarcık

İya’ : Kaburga kemiği,

 

K

 

Kademsiz: Şansız, talihsiz, uğuru olmayan

Kaktır: İttir.

Kapçık : kabuk

KARAVUK : Baharda toplanarak yenilen ot,

Kaş : uçurum, tepe sırtı

KAŞIKLIK : Kaşık konulan askılı tahta kap,

Katık: Yoğurt, ayran,

Kaynata: Kayınpeder

Kekil: Yeni gelinlerin kulak yanlarında kesilerek şekil verilen saç

Kelem : Lahana

KENDİGELEN : Yere dökülen tahılın ertesi yıl kendiliğinden bitmesi,

Kertmek : Oymak, işaret koymak Kes: Samanın incesi yendikten sonra, yemlikte kalan iri kısmı

Kesek: Tarlanın sürülmesinden sonra oluşan iri toprak parçaları.

Keskenmek: Atacakmış gibi, vuracakmış gibi yapmak,

Keş: Yağsız Peynir

Kımçıtmak: Keserken koparmak,

KIR : Yazı-yaban,

Kıran girmek : bitmek sona ermek, salgın hastalık

Kırık: Kadınların yabancı erkek dostu

Kırklık: Koyunların yününü, keçilerin kılını kesmede kullanılan bir tür makas

Kırkmak: Kesmek

Kırmaşmak / kıpraşmak: Kımıldamak,

Kısrak : Dişi at

Kıyak yapmak : İyilik yapmak, torpil geçmek

Kirez: Kiraz

Kişkişlemek: Kışkırtmak,

KOSTAK : Forslu olan,

Kömbe: Alttan ve üstten odun ve tezek ateşiyle sinide pişirilen mayalı çörek

KÖMÜŞ : Manda,

Kösüre : kesiçi araçları iyeleyen bir alet , bileği

KÖYNEK : Atlet yerine kullanılan iç çamaşırı,

Kumpir: Patates

Kuruluk: yüksekçe yer

Kuytuk : çukurca yer

Külek: Buğday ölçü birimi, kavanoz şeklinde kap, küçük yağ fıçısı,

KÜLÜK : Balyoz,

Küpür: Süpürünce çıkan toz toprak,

Küskü : sopa

Kütük : ağaç gövdesi, kısa, bodur

 

L

 

Türkçede L ile başlayan kelime pek yoktur.

LEĞEN : Abdest alırken suyun döküldüğü kap,

Lök: Gaz lambasının cam takılan kısmı

Löküs: Lüks( Gaz yakıtlı aydınlatma aracı)

 

M

 

Ma'da : başka

Madeniz: Maydanoz

Mağza : bodrum kat odası

Mahana : Bahane

MALAMA : Savrulmaya hazır samanla tane karışımı yığın,

MALAMAT : Rezil,

MAŞALAMA : Bahçede sebze ekmek için ayrılan küçük bölümler,

Meccanen: Bedava, beleş

Meğsimek: Mühimsemek, önemsemek, drğer vermek

Merdimen: Merdiven

Misir: Mısır

Mostra: Gerçek, gerçek yüzünün ortaya çıkması.

Motur: Traktör

Mugallit: Komik hareketleri olan, güldüren kişi.

Musmul: Mundar olmayan - temiz,

Muzur: Yaramaz, yaramaz işler yapan

Münkürcü: İyilik bilmez , nankör.

 

N

 

N’oldum delisi: Konumu, durumu değişince havalara giren insan.

Nahal : Nasıl

Narasın: Ne arar (Narasın gız anam yok)

Niyittin : Ne yaptın

NODUL : Ucunda çivi olan sopa,

 

O

 

Ocaklık : eski evlerde ateş yanan yer

Okka: Bir kiloramdan biraz fazla ağırlık ölçüsü

Oklaa: Oklava

Okuma: Davet, davetiye

Omar: Ömer

 

Ö

 

Ödüm goptu: Çok korktum

Öğnük: Önlük

Öğörsemek : ineklerde çiftleşme arzusu

Öndere : Ucu çivili uzun sırık, övendere

ÖNLÜK : Kadınların ev işi yaparken önlerine taktıkları bez,

Örklemek : bağlamak

Ötüğün : Öteki gün, önceki gün

ÖVENDERE : Nodul,

 

P

 

Palaspandıras: Hazırlıksız, alelacele ile hareket etmek.

Pantul: Pantolon

Paya: Havalı, cakalı

Pece: Baca,

Peşkir : el havlusu

Pınsık: (Ateş için) Bir türlü alev almayan, habire tüten, pasif

Pırtmak: Hızlıca kopmak, ayrılmak, kaçmak,

Pinnik: Kümes,

Poğsumak : buharlanıp ıslanmak

Pörtleme : dışına taşma

Pu'ar : pınar, su yalağı, çeşme

Pürtük: Küçük parça

 

R

 

Türkçede R ile başlayan kelime pek yoktur.

 

S

 

SABAN : Çift sürmeye yarayan tarım aleti,

Sac ayağı :

Sacayağı: Üzerinde yemek pişirlen üç ayaklı demir

Saçkı: Tandırda yakılan ot,

Saçma : serpme

SAHAN : Tabak,

SAHANLIK : Tabak konulan yer,

Sallı : ağır

Sap yiyip, saman sıçmak: Ne dediğini bilmeden saçma sapan konuşmak.

Sap: Ekin sapı/iri saman,

Seğirt: Koş

Seki: Oturak,

Seklem (kıl çuval), silgi (banyo havlusu),

Sekmen: Zeminden 30-40 cm yükseklikteki yer

Sene: Yıl

SENEK : Çam ağacının kütüğünden oyulan, tarlalara su içmek için götürülen, yaklaşık 20 litrelik su kabı,

Senit: Üzerinde hamur açılan, meyve, sebze doğranan tahta tabla.

Sergen: Raf

Siğme: Akıtma, işeme

Sinsin: Ateş çevresinde oynanan oyun

Sohum: Yufka ekmekten yapılan, sulu yemek almaya yarayan kaşık gibi parça

Sokranmak: Homurdanmak,

Soku: Bulgur, keşkek dövülen dibek

Sokum-sohum: Yufka ekmeğin kaşık gibi kullanılması,

Somak : Mısır koçanı

Sorutmak : Yüzünü ekşiterek oturmak

Söbe: Tam yuvarlak olmayan

Sündürme: Uzatma

Sütlük: Eskiden yemek, yoğurt ve yağ gibi yiyeceklerin koyulduğu yer.

Süzme : bez ile süzülmüş yoğurt

 

Ş

 

Şaplak : şamar

Şepit: Bazlama ekmeği

Şıvgın : sürgün, ince dal

Şilepe : Yapış yapış

Şindi / Şindik: Şimdi,

Şipit: Terlik,

Şippedenek: Hemencecik

ŞİREVİT : Üzümlerin pekmez yapmak için doldurulduğu, çıkan şıraların alt yanındaki bir delikten boşaltıldığı ağaçtan yapılma V harfi şeklinde olan 2,5 metre uzunluğunda, 1 metre genişliğine ve 80 cm yüksekliğinde at arabası veya kağnı ile taşımaya uygun, üstü açık olan depo,

ŞİŞEK : Kısır koyun,

 

T

 

Talla : Tarla

Tas: Bardak anlamında da kullanılır,çukur tabak anlamında da

Tataram: Üşütme sonucu mide ekşimesi, mideyi bozmak, kusmak

Tavatır : Çok iyi, güzel

TEKECEN : Baharda toplanarak yenilen ot,

Temek : Ahırdan hayvan dışkılarının atıldığı delik, küçük pencere,

Tepik: Tekme

TINAZ : Saman yığını,

Tınaz: Harman düvenler tarafından dövüldükten sonra yığılan saman ve tanelerin karışımı olan yığın.

Tıngır: Kova,

Tokaç: Çamaşır yıkarken ,çamaşırları dövmeye yarar ağaçtan gereç

TOKLU : 1 yaşındaki koyun yavrusu,

Tomruk : kalın ağaç

Topalak: Domates

Tuğmen: Kuşlarda ibik,

Tummak: Suya dalmak,

Tumman: Eskiden bezden yapılmış genelde kadınların giydiği pantolon biçimli giyecek,

Tülemek: Kuşların tüy çıkarması, mecazi: maddi bakımdan iyi duruma gelmek, 

TÜNEK : Tavukların tünediği yer,

 

U

 

Uçuklama: Dudakta kabarcık oluşması

Uğra: un

Uğrün uğrün: Gizli, gizli

Urba: Giysi

 

Ü

 

Üç etek: Folklorik giysi ,setilyon

ÜLEŞ : Pay,

Ünnemek: Çağırmak

Üreluğün: İleri gün, geçen gün,

Ürümek: Havlamak(köpek ürüyor derler)

Ürüya: Rüya

Ütelemek: Tavuk, hayvan tüylerini ateşte yakmak, ot/ekin dallarını ateşte yakmak,

 

V

 

Verep: Yamaç,

 

Y

 

YABA : Harman savurmaya yarayan tarım aleti,

Yad: Yabancı ,el

Yal: Kedi ve köpeklere verilen un ve su karışımı yiyecek.

Yalak : hayvanların su içtikleri kap

Yalık: Mendil ya da iş yaparken boyuna bağlanan bez

Yapak: Bayanlarda saçların taranmamış hali, yapaklı

Yavsu: İnek at gibi hayvanlar üzerinde yaşayan bir asalak canlı.

Yaykamak: Çanak , tabak gibi kaplara su tutmak, durulamak.

Yazı: Tarla - yeryüzü,

Yellenmek: Yokuş aşağı iniş esnasında hızlanmak, ayrıca gaz çıkarmak

Yel-yepelek: Hazırlıksız alalacele hareket etmek

YEMLİK : 1- Baharda toplanarak yenilen ot,

YEMLİK : 2- Hayvanların yem yediği oluk,

Yırak: Uzak,

Yiğnik : hafif

Yirik: Yırtık

Yoha / yuha: sığ

Yoz: Yabani

Yumak: Yıkamak,

Yunacak: Pis, dinsiz,

Yunmak: Yıkanmak-çimmek,

Yüklük: Evde yatak yorgan konulan yer,

Yülümek: Kazımak, tıraş etmek,

Yüssük : Yüzük

 

Z

 

Zabın : Fakir, çaresiz

Zağar : köpek

Zeklenmek : Alay etmek, alaylı taklit yapmak, 

Zevzek: Geveze

Zı’armak: Oyunbozanlık,

Zıbın: Kadınların giydiği basma entari

Zıkkım : zakkum

Zımzıklamak : Yumruklamak

Zırzop: Elde avuçta durmayan insan.

Zikke: Hayvan ipi bağlamaya yarayan demir kazık.

Zilli: Biraz hareketli ve oynak kız çocuklarına söylenir.

Zoba : Soba

Zopa : Sopa

Zükkem: Nezle 

.

 

      

Yerliköy

 

 

 

. Suat Zobu